Νάσος Μπετούγιας
Μέγα είσαι ίντερνετ και θαυμαστά τα έργα σου! Από τότε που μπήκε στη ζωή μας, την άλλαξε για πάντα και δεν είναι τυχαίο πως η ελεύθερη πρόσβαση σε αυτό πλέον θεωρείται ανθρώπινο δικαίωμα ίσης σημασίας με το νερό και την κατοικία. Για τα όσα υπέροχα, όμως, μας προσφέρει, το ίντερνετ έχει κι αυτό τη σκοτεινή πλευρά του κι ένα μεγάλο μέρος της αποτελεί τα τελευταία χρόνια το λεγόμενο «revenge porn».
Για να το εξηγήσουμε απλά, το «revenge porn» είναι η χρήση φωτογραφιών και βίντεο που τραβήχτηκαν σε… ιδιωτικές στιγμές και χρησιμοποιούνται στη συνέχεια εκβιαστικά από πρώην (και όχι μόνο) εραστές ως εκδίκηση επειδή χώρισαν ή τσακώθηκαν κλπ. Μπορεί να ακούγεται περίεργο, όμως αυτό το φαινόμενο έχει λάβει πλέον ανησυχητικές διαστάσεις σε όλο τον κόσμο.
Σε μια πρόσφατη σχετική έρευνα στην Αυστραλία ανάμεσα σε 4.300 ανθρώπους, ένας στους πέντε ανέφερε ότι έχει πέσει θύμα. «Η κακοποίηση ανθρώπων μέσω φωτογραφιών έχει αυξηθεί τόσο γρήγορα, που αναπόφευκτα οι νόμοι και οι πολιτικές μας δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν», δήλωσε σχετικά ο Νίκολα Χένρι, βασικός ερευνητής του πανεπιστημίου RMIT.
Το 20% των ανθρώπων που ερωτήθηκαν, είχαν φωτογραφηθεί ή βιντεοσκοπηθεί κατά τη διάρκεια ερωτικών πράξεων χωρίς τη συγκατάθεσή τους, το 11% εξ αυτών είχαν δει αυτές τις φωτογραφίες αναρτημένες στο ίντερνετ, ενώ το 9% είχαν πέσει θύματα εκβιασμών. Εκεί, όμως, που αυτή η έρευνα γίνεται πραγματικά τρομακτική είναι στο ηλικιακό εύρος, καθώς ένας στους τρεις εφήβους ηλικίας 16-19 ανέφερε έστω έναν τρόπο θυματοποίησης στο ίντερνετ!
Όπως καταλαβαίνετε, αυτό το φαινόμενο δεν εντοπίζεται μόνο στην Αυστραλία. Στην Μεγ. Βρετανία, πέρασε σχετικός νόμος το 2015, που χαρακτήριζε ως έγκλημα το revenge porn, όμως η αντιμετώπιση του φαινομένου από τις Αρχές παγκοσμίως είναι πολλές φορές απογοητευτική για πολλούς και διάφορους λόγους. Είτε λόγω άγνοιας για το πώς λειτουργεί γενικά το ίντερνετ είτε λόγω μιας σεξιστικής συμπεριφοράς και του κλασικού ηλίθιου επιχειρήματος «Αν δεν ήθελες να διαρρεύσουν οι φωτογραφίες σου, γιατί τις έβγαλες;». Και λέμε σεξιστικού, γιατί το 90% των θυμάτων του revenge porn είναι γυναίκες!
Το επιχείρημα που προαναφέραμε είναι σχεδόν πάντα η Νο.1 απάντηση, όποτε αναφέρονται παραδείγματα της σχετικής εγκληματικής συμπεριφοράς. Και αν και είναι τελείως παράλογο, δυστυχώς παραμένει εκεί. Όπως επίσης, παραμένουν σε πολλές χώρες του κόσμου ξεπερασμένες νομοθεσίες, που κάνουν την κατάσταση ακόμα χειρότερη.
Να σας δώσουμε ένα παράδειγμα για να καταλάβετε: Όταν κάποιος ανεβάζει μια φωτογραφία σε μία ιστοσελίδα πορνογραφικού περιεχομένου, αυτός κατέχει τα πνευματικά δικαιώματα της φωτογραφίας και όχι το περιεχόμενο της φωτογραφίας, ακόμα και αν αυτός είναι άνθρωπος.
Αν εγώ π.χ. τραβήξω και ανεβάσω μία φωτογραφία το Μαράκι από τη δουλειά σε μία ιστοσελίδα, τα πνευματικά δικαιώματα της φωτογραφίας ανήκουν σε μένα και όχι στον στο Μαράκι. Αν το Μαράκι ζητήσει από την ιστοσελίδα να κατέβει αυτή η φωτογραφία γιατί είναι γυμνή σε αυτή κι εγώ δεν ζήτησα την άδειά της για να τη βγάλω, τελείως τυπικά, η ιστοσελίδα δεν χρειάζεται να κάνει κάτι, γιατί μόνο εγώ έχω τα δικαιώματα της φωτογραφίας.
Ακούγεται ηλίθια όλη αυτή η διαδικασία και πράγματι είναι, όμως προσπαθήστε να μπείτε στη θέση εκατοντάδων χιλιάδων γυναικών που βλέπουν ξαφνικά το σώμα τους ή το πρόσωπό τους σε ιστοσελίδες πορνογραφικού περιεχομένου και νιώθουν ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα γι’ αυτό. Πρόκειται για καραμπινάτη παραβίαση προσωπικών δεδομένων, όμως δυστυχώς η νομοθεσία σε πολλές χώρες του κόσμου δεν έχει εκσυγχρονιστεί για να ακολουθήσει την εξέλιξη της τεχνολογίας.
Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονται και οι φωτογραφίες και τα βίντεο που υποκλέπτονται από celebrities και διαρρέονται στο διαδίκτυο. Για την ακρίβεια, το 80% των εγκλημάτων που γίνονται στο διαδίκτυο και αφορούν ατομικά δικαιώματα… σεξουαλικής φύσεως, αφορούν γυμνές selfies ανθρώπων που υποκλέπτονται. Εκεί, όμως, όπως εξηγήσαμε και παραπάνω, επειδή ο κάτοχος των φωτογραφιών είναι ο ίδιος μ’ αυτόν στο περιεχόμενο, είναι σχετικά πιο εύκολο να «κατέβουν» από τις ιστοσελίδες, λόγω copyright.
Καθώς το ίντερνετ είναι εκ φύσεως ένα… χαώδες τοπίο, είναι πάρα πολύ δύσκολο να ελεγχθεί πλήρως. Αν μία ιστοσελίδα «κατεβάσει» ένα περιεχόμενο, αυτό θα εμφανιστεί σε 3-4 καινούργιες. Αυτό, όμως, που μπορεί (και πρέπει) να γίνει, είναι να ισχυροποιηθούν οι νόμοι και οι ποινές, ώστε και να διευκολύνουν τα θύματα να βρίσκουν το δίκιο τους, αλλά και να γίνεται πιο εύκολο να εντοπίζονται οι υπεύθυνοι.
