Αντώνης-Σωτήρης Στάμος
Οι περισσότεροι θάνατοι καρδιαγγειακής αιτιολογίας συμβαίνουν τους μήνες του χειμώνα, ενώ οι λιγότεροι τους καλοκαιρινούς, σύμφωνα με μια νέα μεγάλη ευρωπαϊκή επιστημονική έρευνα, που διαπίστωσε ότι οι παράγοντες κινδύνου εμφανίζουν εποχικότητα, η οποία εξηγεί τις αντίστοιχες εποχικές διαφορές στους θανάτους από έμφραγμα και εγκεφαλικό.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρ. Πέδρο Μάρκες-Βιδάλ του Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής της Λωζάνης, που έκαναν τη σχετική ανακοίνωση στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Καρδιολογίας (31/8/-4/9) στο Άμστερνταμ, μελέτησαν στοιχεία από επτά χώρες (Βέλγιο, Γαλλία, Δανία, Ελβετία, Ιταλία, Νορβηγία, Ρωσία), που αφορούσαν πάνω από 107.000 άτομα ηλικίας 35 έως 80 ετών.
Οι ερευνητές συσχέτισαν με τις εποχές του έτους το επίπεδο της αρτηριακής πίεσης, των λιπιδίων (χοληστερόλης κ.α.), της γλυκόζης, το δείκτη σωματικής μάζας (κιλά ανά τετράγωνο ύψους) και την περιφέρεια της μέσης. Όπως διαπίστωσαν, αρκετοί από αυτούς τους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου είναι μεγαλύτεροι τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο και μικρότεροι μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου, σε σχέση με το μέσο ετήσιο επίπεδό τους.
Για παράδειγμα, η συστολική (υψηλή) πίεση του αίματος είναι κατά μέσο όρο 3,5 mmHg χαμηλότερη το καλοκαίρι από ό,τι το χειμώνα. Η περιφέρεια της μέσης είναι κατά μέσο όρο ένα εκατοστό μικρότερη το καλοκαίρι σε σχέση με τον χειμώνα, ενώ η ολική χοληστερόλη είναι 0,24 mmol ανά λίτρο μικρότερη το καλοκαίρι σε σχέση με το χειμώνα. Αντίθετα, ο δείκτης σωματικής μάζας και η γλυκόζη δεν εμφανίζουν ανάλογη εποχικότητα.
Οι παράγοντες κινδύνου που επιδεινώνονται τον χειμώνα, σύμφωνα με τον δρ. Μάρκες-Βιδάλ, εξηγούν γιατί περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από έμφραγμα ή εγκεφαλικό κατά τους χειμερινούς μήνες από ό,τι τους καλοκαιρινούς. Γι’ αυτό, όπως είπε, τον χειμώνα απαιτείται πρόσθετη προσπάθεια για σωματική άσκηση και υγιεινή διατροφή, για προληπτικούς λόγους.
Η ίδια ερευνητική ομάδα ήδη μελετά την εποχικότητα σε 12 χώρες του νοτίου ημισφαιρίου (που έχει χειμώνα όταν στο βόρειο ημισφαίριο υπάρχει καλοκαίρι και αντίστροφα) και τα πρώτα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι όντως οι παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου αυξάνουν τον χειμώνα και υποχωρούν το καλοκαίρι.
Μια δεύτερη επιστημονική έρευνα, με επικεφαλής τον καθηγητή καρδιολογίας Μαρκ Κλέις του πανεπιστημίου της Αμβέρσας στο Βέλγιο, που παρουσιάστηκε στο ίδιο ευρωπαϊκό επιστημονικό συνέδριο στην Ολλανδία, κατέληξε σε παρόμοιο συμπέρασμα ότι όσο ο καιρός κρυώνει, τόσο αυξάνονται τα εμφράγματα. Η μόλυνση της ατμόσφαιρας και οι μεταβολές της θερμοκρασίας είναι οι δύο κυριότεροι παράγοντες περιβαλλοντικού κινδύνου που μπορούν να πυροδοτήσουν οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Η μελέτη, που συσχέτισε στοιχεία για τα εμφράγματα στο Βέλγιο με τα μετεωρολογικά δεδομένα, διαπίστωσε ότι για κάθε πτώση της ελάχιστης θερμοκρασίας κατά δέκα βαθμούς Κελσίου αυξάνονται κατά 7% τα περιστατικά οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η πτώση του υδραργύρου οδηγεί σε αύξηση του επιπέδου των κατεχολαμινών στο αίμα, κάτι που, σε συνδυασμό με το αυξημένο ιξώδες του αίματος λόγω του κρύου, διευκολύνει τη δημιουργία θρόμβων και το μπλοκάρισμα της κυκλοφορίας του αίματος προς την καρδιά ή τον εγκέφαλο.
