Στεφανία Καρρά
Στα χρόνια της οικονομικής κρίσης και των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι συνάνθρωποι μας, έχουν αυξηθεί τα κρούσματα της κατάθλιψης.
Η κατάθλιψη αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια, μετά τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες. Ειδικότερα, στη χώρα μας, από την σοβαρότερη μορφή κατάθλιψης (μείζονα διαταραχή της κατάθλιψης ή κλινική κατάθλιψη) πάσχει περίπου το 4,9% του πληθυσμού.
Η ίδια μελέτη αναφέρει ότι η κατάθλιψη επιβαρύνει πιο πολύ τις γυναίκες απ’ ότι τους άνδρες όπως επίσης και τους ενήλικες εργαζόμενους απ’ ότι τις υπόλοιπες πληθυσμιακές ομάδες. Εξάλλου, ένα σημαντικό ποσοστό των αυτοκτονιών και των ισχαιμικών καρδιαγγειακών επεισοδίων αποδίδονται στην κατάθλιψη.
Γενικά η κατάθλιψη ορίζεται ως ένα γενικευμένο συναίσθημα λύπης, απογοήτευσης και εγκατάλειψης το οποίο μπορεί να διαρκέσει από μήνες έως και χρόνια κάνοντας τον παθόντα να νιώθει ότι δεν έχει νόημα να ζει. Τα άτομα με κατάθλιψη χάνουν το ενδιαφέρον τους για δραστηριότητες που προηγουμένως τους ευχαριστούσαν και, παράλληλα, εμφανίζουν διάφορα ψυχοσωματικά συμπτώματα (π.χ. διαταραχή του ύπνου).
Η επιστημονική ομάδα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου για την ψυχική υγεία, αναφέρει τα ήδη κατάθλιψης και τα συμπτώματα τους.
Ενδογενής Κατάθλιψη: Η ενδογενής κατάθλιψη (μείζονα κατάθλιψη), θεωρείται ότι προκαλείται από κυρίως βιολογικούς παράγοντες χωρίς να υπάρχει κάποια επίδραση από το περιβάλλον του ανθρώπου (ουσιαστικά αναδύεται από μέσα). Το βάθος της κατάθλιψης είναι μεγάλο και κυριαρχούν τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως διαταραχές ύπνου και όρεξης.
Μελαγχολία: Ο συγκεκριμένος όρος είναι συγγενής με την ενδογενή κατάθλιψη. Και εδώ το βάθος της κατάθλιψης είναι μεγάλο ενώ γίνεται εντονότερο τις πρωινές ώρες. Ο παθόν έχει άγχος ή ψυχοκινητική επιβράδυνση, έχει πάρα πολλές ενοχές, δεν απολαμβάνει και δεν χαίρεται τίποτα ενώ αδιαφορεί για τις καθημερινές του δραστηριότητες. Επίσης υποφέρει από διαταραχές του ύπνου, της όρεξης και έχει μειωμένη σεξουαλική διάθεση.
Ψυχωτική Κατάθλιψη: Περίπου το 10% των ασθενών με κατάθλιψη εμφανίζει παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις. Το περιεχόμενο των ιδεών προσδιορίζεται συνήθως από το καταθλιπτικό συναίσθημα. Δηλαδή ο ασθενής, πιστεύει ότι είναι ένοχος, αμαρτωλός και πρέπει να τιμωρηθεί με ανυπόφορες συνθήκες, εξαθλίωση μέχρι και θάνατο. Επίσης θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο για οποιαδήποτε καταστροφή που προβλέπει ότι θα συμβεί στον ίδιο και τον εαυτό του.
Λανθάνουσα Κατάθλιψη: Η συγκεκριμένη κατάθλιψη δεν εκφράζεται με τα κλασσικά συμπτώματα αλλά με ποικιλία άλλων, γεγονός που μπερδεύει. Ακόμα και οι ειδικοί, πρέπει να δείξουν υπομονή και επιμονή για να αποκαλυφθεί η πραγματικότητα.
Η κλινική εικόνα των συγκεκριμένων ασθενών χαρακτηρίζεται κυρίως από διάχυτα και άτυπα σωματικά ενοχλήματα, όπως γα παράδειγμα κεφαλαλγίες ενώ παρατηρούνται και διαταραχές στη μνήμη, την συγκέντρωση, τον ύπνο και την όρεξη.
Οι ασθενείς που πάσχουν από λανθάνουσα κατάθλιψη, πολλές φορές δεν έχουν συναισθήματα λύπης αλλά αντιθέτως μπορεί να είναι και πάρα πολύ χαρούμενοι και χαμογελαστοί (Γελαστή Κατάθλιψη).
Η λανθάνουσα κατάθλιψη αναφέρεται στα βιβλία ως συγκαλυμμένη κατάθλιψη ή κατάθλιψη με προσωπίδα-μάσκα (μασκαρεμένη ή μεταμφιεσμένη κατάθλιψη), καταθλιπτικό ισοδύναμο, περιφερική κατάθλιψη, κατάθλιψη χωρίς κατάθλιψη ή ασυναισθηματική κατάθλιψη.
Όσον αφορά την ασυναισθηματική κατάθλιψη, εμφανίζεται σε άτομα με μεθοριακή διαταραχή της προσωπικότητας, δηλαδή έναν τύπο προσωπικότητας που χαρακτηρίζεται από συναισθηματική αστάθεια, συγκρουσιακές διαπροσωπικές σχέσεις, παρορμητική και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά που εκδηλώνεται συνήθως με αισθήματα κενού ή ανίας.
Άτυπη Κατάθλιψη: Στο συγκεκριμένο είδος κατάθλιψης, τα συμπτώματα είναι αντεστραμμένα από τα συνήθη της νόσου, όπως για παράδειγμα υπερυπνία αντί αϋπνία ή βουλιμία αντί ανορεξία. Ο ασθενής κουράζεται εύκολα, αισθάνεται αδυναμία, έχει άγχη και φοβίες αλλά η διάθεση του βελτιώνεται όταν συμβαίνουν ευχάριστα γεγονότα.
Υποστροφική Κατάθλιψη: Το συγκεκριμένο είδος κατάθλιψης εμφανίζεται στην ηλικία των 45 με 60 ετών και ο ασθενής εκτός από το έντονο καταθλιπτικό συναίσθημα παρουσιάζει και βασανιστικό άγχος. Επίσης, αδυνατεί να καθίσει, να σταθεί ακίνητος, βηματίζει συνεχώς ενώ αναστενάζει και ταυτόχρονα συστρέφει τις παλάμες του και τραβάει τα μαλλιά του.
Πένθος: Το πένθος είναι μία φυσιολογική αντίδραση στην απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου. Τα όρια όμως είναι πολύ λεπτά ανάμεσα σε πένθος και κατάθλιψη καθώς παρατηρούνται κοινά συμπτώματα(θυμός, άρνηση της απώλειας, ιδέες ενοχής, διαταραχές του ύπνου και της όρεξης). Η διαφορά είναι ότι στο πένθος, το άτομο κατηγορεί τον εαυτό του και στην κατάθλιψη μειώνεται συνολικά η αυτοεκτίμηση. Επίσης το καταθλιπτικό συναίσθημα διαρκεί λιγότερο στο πένθος (συνήθως κρατάει δύο μήνες) και η συνολική λειτουργικότητα του ατόμου δεν επηρεάζεται όπως στη κατάθλιψη.
Ανησυχητικό είναι όταν το πένθος εκτείνεται και το άτομο δεν μπορεί να το ελέγξει με αποτέλεσμα να μην μπορεί να λειτουργήσει σε τομείς της ζωής του. Τότε το πένθος γίνεται περιπεπλεγμένο και χρειάζεται αντιμετώπιση σαν την κατάθλιψη.
Προεμμηνορρυσιακή Δυσφορική Διαταραχή: Η διαταραχή εμφανίζεται στις γυναίκες κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του κύκλου τους, συνήθως πέντε με επτά ημέρες πριν την έμμυνο ρήση και εξαφανίζονται μία με δύο ημέρες μετά την αρχή της έμμηνου ρήσης.
Το 40% των γυναικών που πάσχει παρουσιάζει ήπια συμπτώματα ενώ το 2-10% βασανίζεται. Τα σκαμπανευάσματα της διάθεσης, , η ευερεθιστότητα, η ευσυγκινησία, το άγχος, το μειωμένο ενδιαφέρον για δραστηριότητες, η εύκολη κόπωση και η δυσχέρεια στη συγκέντρωση αποτελούν συμπτώματα. Επίσης, η όρεξη αυξάνεται, κυρίως η επιθυμία για τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες, το στήθος διογκώνεται, πρήζονται τα πόδια και συχνά εμφανίζονται κεφαλαλγίες.
Μανιοκατάθλιψη: Η συγκεκριμένη κατάθλιψη ονομάζεται και συναισθηματική διπολική διαταραχή. Τα συμπτώματα είναι παρόμοια με την μείζονα κατάθλιψη με την μόνη διαφορά ότι στην πρώτη επαναλαμβάνονται οι φάσεις, ενώ στη μανιοκατάθλιψη εναλλάσσονται φάσεις με καταθλιπτικά συναισθήματα και φάσεις μανίας.
