Ασημίνα Φρατζέσκου
Η δυσκολία στην ομιλία μπορεί να σχετίζεται με τη δίοδο του αέρα από το λάρυγγα (δυσφωνία, όπως όταν κάποιος είναι βραχνιασμένος), την συνεργασία των μυών του φάρυγγα, της γλώσσας και των χειλέων (όπως πχ στο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο – δυσαρθρία) αλλά και την παραγωγή και αντίληψη του λόγου (γραπτού και προφορικού – διάφορες μορφές δυσφασίας). Το αίτιο της δυσαρθρίας ή της δυσφασίας, το διερευνά ο Νευρολόγος, ενώ η θεραπεία είναι δουλειά ενός λογοθεραπευτή.
Συχνές ερωτήσεις
Τι μορφή μπορεί να έχει η δυσκολία στην ομιλία ;
Σε τι μπορεί να οφείλεται η δυσαρθρία ;
Πως εξετάζεται ένας ασθενής με διαταραχή στην ομιλία ;
Τι είναι η αλαλία (mutism) ;
Τι μορφή μπορεί να έχει η δυσκολία στην ομιλία ;
Η ομιλία παράγεται στο λάρυγγα, με τη λειτουργία διάφορων μυών (στο στόμα, στο φάρυγγα κλπ). Η εντολή για την παραγωγή του λόγου δίνεται στον εγκέφαλο, όχι σε ένα κέντρο όπως πιστευόταν παλιά, αλλά σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, που συνεργάζονται μεταξύ τους.
Η δυσκολία στην ομιλία μπορεί να έχει σχέση με :
• τη δίοδο του αέρα από το λάρυγγα. Η διαταραχή ονομάζεται δυσφωνία. Παράδειγμα = όταν είναι κανείς βραχνιασμένος, έχει δυσφωνία. Αν κλείσει τελείως η φωνή, έχουμε την αφωνία
• τη συνεργασία των μυών στο στόμα, το φάρυγγα και το λάρυγγα για να σχηματιστούν οι φθόγγοι. Η διαταραχή ονομάζεται δυσαρθρία. Πχ στην καθημερινότητα, όταν κάποιος έχει μια μπουκιά στο στόμα του Παράδειγμα δυσαρθρίας = ο ασθενής με αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
• την σωστή εκφορά και την αντίληψη των λέξεων (λόγος). Η διαταραχή ονομάζεται δυσφασία και όταν είναι πλήρης λέγεται αφασία. Παράδειγμα = όταν είναι κανείς θέλει να πει τη λέξη «άνθρωπος» και αντ’ αυτού λέει «άτλοπος» ή άλλη άσχετη λέξη πχ «άσκοπος». Επίσης, στην ίδια λειτουργία (του λόγου), εκτός από την εκπομπή (όταν μιλάμε) υπάρχει η αντίληψη (όταν καταλαβαίνουμε τι ακούμε) και ακόμη η γραφή και η ανάγνωση. Η δυσκολία στη γραφή ονομάζεται δυσγραφία και η δυσκολία στην ανάγνωση, αλεξία.
Σε τι μπορεί να οφείλεται η δυσαρθρία ;
Η δυσαρθρία μπορεί να οφείλεται σε μυοπάθεια, μυασθένεια, νευροπάθειες, νόσο του κινητικού νευρώνα, νόσο της παρεγκεφαλίδας, όγκους εγκεφάλου, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, νόσο του Πάρκινσον κλπ.
Πως εξετάζεται ένας ασθενής με διαταραχή στην ομιλία ;
• κατ’ αρχήν πρέπει να αποσαφηνισθεί αν η διαταραχή είναι πρόσφατη και αιφνίδιας έναρξης ή χρόνιο προοδευτικό σύμπτωμα. Πρόσφατη έναρξη υποδηλοί αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ή σπανιότερα επιληπτική κρίση ). Το αγγειακό επεισόδιο συνήθως έχει και άλλο σύμπτωμα πχ αδυναμία στο χέρι ή πτώση της γωνίας στόματος. Χρόνια διαταραχή στην ομιλία συμβαίνει σε εκφυλιστικά νευρολογικά νοσήματα, όγκους εγκεφάλου κλπ
• το πρώτο βήμα είναι να βρεθεί αν πρόκειται για πρόβλημα στη φώνηση, στην άρθρωση ή το λόγο αυτό καθ΄ αυτό
• ακολουθεί η λεπτομερής εξέταση του λόγου. Αρχικά αφήνουμε τον ασθενή να μιλήσει από μόνος του, να διαπιστώσουμε αν υπάρχει ρέων λόγος (fluency), αν κάνει λάθη στην εκφορά των λέξεων (αλλάζει συλλαβές, δε βρίσκει τις λέξεις κλπ). Κατόπιν υποβάλλουμε ερωτήσεις για να ελέγξουμε την κατανόηση. Δείχνουμε αντικείμενα για να τα ονομάσει ο ασθενής. Ζητάμε να επαναλάβει λέξεις που του λέμε. Τέλος του δίνουμε ένα κείμενο να το διαβάσει και του υπαγορεύουμε φράσεις για να γράψει.
• σειρά έχει η πλήρης νευρολογική εξέταση, που θα εστιαστεί βέβαια στα κρανιακά νεύρα.
• τέλος θα ζητηθούν οι ανάλογες εξετάσεις πχ μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου.
