Αντώνης-Σωτήρης Στάμος
Το Θείο Δράμα κορυφώνεται σήμερα Μεγάλη Πέμπτη, με την ημέρα να είναι αφιερωμένη στα Πάθη του Χριστού, την Σταύρωση και τον θάνατο του.
Σε συνέχεια του Ορθρού της Μεγάλης Τετάρτης, η Εκκλησία θυμάται τέσσερα γεγονότα: τον Μυστικό Δείπνο, την τελετή του Νιπτήρος, την προσευχή στον κήπο της Γεσθημανή και την προδοσία του Ιούδα.
Τα παραπάνω γεγονότα περιγράφονται στα δώδεκα ευαγγέλια που διαβάζονται στην Εκκλησία το βράδυ κατά την διάρκεια του Ορθρού της Μεγάλης Παρασκευής ή αλλιώς Ακολουθία των Παθών. Η διαφορά με τον Ορθρό της Μεγάλης Πέμπτης είναι ότι συμπεριλαμβάνονται περισσότερες λεπτομέρειες αναφορικά με τα προαναφερθέντα τέσσερα περιστατικά, όλα τα γεγονότα μετά την προδοσία και ο θάνατος του Ιησού.
Το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης, τελείται ο εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής μαζί με την Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Κατά την ετοιμασία, οι ιερείς εξάγουν δύο «αμνούς» (το μέρος του άρτου το οποίο μεταβάλλεται σε σώμα του Χριστού) και διατηρούν τον ένα –αφού τον τεμαχίσουν και τον αποξηράνουν- σε ασφαλές σημείο (μέσα στο αρτοφόριο πάνω στην αγία τράπεζα) για έναν ολόκληρο χρόνο για την κοινωνία των πιστών σε έκτακτες περιπτώσεις.
Τα 12 Ευαγγέλια – Η ακολουθία των Παθών
Κατά την διάρκεια της ακολουθίας διαβάζονται περικοπές κυρίως από το ευαγγέλιο του Ιωάννη και του Ματθαίου. Αρχικά αναφέρονται οι τελευταίες νουθεσίες του Ιησού στους μαθητές του, ανάμεσα τους συμπεριλαμβάνεται και η μία από τις δύο εντολές του Χριστιανισμού, το «Αγαπάτε Αλλήλους» (οι εντολές της θρησκείας δεν είναι δέκα αλλά δύο, «Αγαπάτε Αλλήλους» και «Συγχωράτε Αλλήλους»). Έπειτα περιγράφεται ο τελευταίος αποχαιρετισμός του Ιησού με τους μαθητές του και η προσευχή προς τον πατέρα του στον κήπο της Γεσθημανή.
Ο Ιούδας πρόδωσε τον Ιησού και έτσι τον συνέλαβαν και τότε οδηγήθηκε «από τον Άννα στον Καϊάφα». Για να δικαστεί ο Ιησούς χρειάστηκε να οδηγηθεί, μετά την προανάκριση από τον Άννα, στον πρόεδρο του συνεδρίου των αρχιερέων, τον Καϊάφα, και έτσι γεννήθηκε η εντύπωση πώς δεν τελείωνε η ανάκριση από τους διάφορους δικαστές.
Τελικά καταδικάστηκε από τους αρχιερείς και κατά την διάρκεια της νύχτας ο μαθητής του ο Πέτρος τον αρνήθηκε τρεις φορές μέχρι το ξημέρωμα: «Πριν αλέκτορα φωνήσαι, τρις απαρνήση με».
Στη συνέχεια ο Χριστός οδηγήθηκε ενώπιον του Πόντιου Πιλάτου στο Πραιτώριο. Ο Πιλάτος προσπάθησε να απαλλάξει τον Ιησού από τις κατηγορίες: «Βαραβάν ή Χριστόν» αλλά τελικά υποχώρησε μπροστά στην αποφασιστικότητα των Ιουδαίων και είπε την φράση που χρησιμοποιείτε μέχρι και σήμερα: «Νίπτω τας χείρας μου».
Βλέποντας τα όλα αυτά ο Ιούδας, μετανιωμένος επιστρέφει τα «τριάκοντα αργύρια» στους Αρχιερείς και εκείνοι στην συνέχεια τα έβαλαν στον Κορβανά (ταμείο του ναού). Έπειτα αποχωρεί και αυτοκτονεί από τις τύψεις του.
Τότε αρχίζει η πορεία του Ιησού προς τον λόφο του Γολγοθά και στα Ευαγγέλια περιγράφονται τα βασανιστήρια όπως επίσης και όλο του το «ταξίδι» μέχρι να ανέβει στο βουνό-οι κραυγές των συγκεντρωμένων, η εμφάνιση του σατανά, η κούραση λόγω του μεγάλου βάρους του Σταυρού, πορφύρα, αγκάθινο στεφάνι, μαστίγωμα κ.α.
Ο Χριστός σταυρώνεται και στα ευαγγέλια περιγράφεται το περιστατικό με τους δύο ληστές, με τον ένα να μετανοεί και να ζητάει συγχώρεση την οποία και παίρνει. Ο Ιησούς παρακαλάει τον πατέρα του να τον λυτρώσει από το μαρτύριο και τελικά υποκύπτει στα τραύματα του, αφήνοντας το πνεύμα του επί του Σταυρού.
Ο Ιωσήφ από Αριμαθείας ζητά από τον Πιλάτο το Σώμα του για να το θάψει και η ευαγγελική διήγηση τελειώνει με την Ταφή του Ιησού και τη Σφράγιση του Τάφου του από Αρχιερείς και Φαρισαίους.
Αναλυτικά τα δώδεκα Ευαγγέλια της Μεγάλης Πέμπτης:
- Πρώτο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιγ΄31 – ιη΄1.
- Δεύτερο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιη΄1 – 28.
- Τρίτο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον κστ΄57 – 75.
- Τέταρτο Ευαγγέλιο : Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιη΄28 – ιθ΄16.
- Πέμπτο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον κζ¨3 – 32.
- Έκτο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον ιε¨16 – 32.
- Έβδομο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον κζ¨33 – 54.
- Όγδοο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον κγ¨32 – 49.
- Ένατο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιθ¨25 – 37.
- Δέκατο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον ιε¨43 – 47.
- Ενδέκατο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιθ¨33 – 42.
- Δωδέκατο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον ‘κζ¨62 – 66.
Ανάμεσα στο πέμπτο και το έκτο Ευαγγέλιο ψάλλεται το αντίφωνο «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…» και ο Εσταυρωμένος λιτανεύεται από τους ιερείς.
Σήμερον κρεμάται επί ξύλου, ο εν ύδασι την γην κρεμάσας.
Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται, ο των αγγέλων βασιλεύς.
Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται, ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις.
Ράπισμα κατεδέξατο, ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τον Αδάμ.
Ήλοις προσηλώθη, ο νυμφίος της Εκκλησίας.
Λόγχη εκεντήθη, ο υιός της Παρθένου.
Προσκυνούμεν σου τα Πάθη, Χριστέ.
Δείξον ημίν και την ένδοξόν σου Ανάστασην.
Μετάφραση:
Σήμερα κρεμάται επάνω στο ξύλο, Εκείνος που κρέμασε τη γή πάνω στα ύδατα.
Στεφάνι απο αγκάθια φοράει στην κεφαλή, Εκείνος που είναι ο βασιλιάς των Αγγέλων.
Ντύνεται με ψεύτικη πορφύρα , αυτός που περιβάλλει τον ουρανό με σύννεφα.
Δέχτηκε ράπισμα, Εκείνος που στον Ιορδάνη ελευθέρωσε τον Αδάμ
Με καρφιά καρφώθηκε ο Νυμφίος της Εκκλησίας.
Με λόγχη κεντήθηκε ο Υιός της Παρθένου.
Προσκυνούμε τα πάθη σου Χριστέ.
Δείξε σε μας και την ένδοξή σου Ανάσταση.
