Τις μέρες αυτές, στη χώρα μας συμβαίνουν πολλά και διάφορα ενδιαφέροντα και απ’ ό,τι καταλαβαίνουμε, όπου κι αν βρίσκεστε, καλά θα περνάτε!
Αλογοδρομίες, Αυγομαχίες, Κούνιες, «Κάψιμο του Ιούδα», Αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης και πολλά άλλα. Δόξα τω Θεώ, τα πασχαλινά έθιμα στην Ελλάδα περισσεύουν. Έχουμε πολλά έθιμα με πολλή ζωντάνια, πολλή φαντασία, πολλή ίστορία –θρησκευτική κ.λπ. Γενικά, όλα σε «πολύ»!
Αν προσπαθήσουμε να τα απαριθμήσουμε και να εμβαθύνουμε και λίγο για το καθένα, στο κείμενο αυτό, θα χρειαστεί να κάνεις scroll down τουλάχιστον για το επόμενο μισάωρο και μέρες που είναι λέμε να μη σου φάμε όλο το χρόνο εμείς.
Πέρα λοιπόν από τα τελετουργικά έθιμα που σε βάζουν σε κλίμα κατάνυξης, υπάρχουν και αυτά που… τα σπάνε και αυτά που… το καίνε λίγο παραπάνω!
Ας πάρουμε λίγη μυρωδιά του τι συμβαίνει στη χώρα μας αυτές τις μέρες. Ας δούμε πού είναι και κάπως πιο παιχνιδιάρικη η κατάσταση…
Ας ξεκινήσουμε με τα ελαφριά και πάμε σιγά-σιγά μετά και στα πιο βαριά.
Στις Κυκλάδες, και συγκεκριμένα στην Κύθνο, το πιο επιβλητικό έθιμο είναι αυτό της «Κούνιας». Τι είναι αυτό; Αυτό που φαντάζεστε! Κάνουν κούνια-μπέλα τα αγοράκια και τα κοριτσάκια και αυτός ή αυτή που θα κουνήσει κάποιον, δεσμεύεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων για γάμο.
Και μια που μιλάμε για Κυκλάδες, να αναφέρουμε και ότι στη Σύρο που δε συμβαίνει κάτι ιδιαίτερα παιχνιδιάρικο, συμβαίνει το εξής παράδοξο: η Ορθόδοξη και η Καθολική κοινότητα γιορτάζουν συγχρόνως τις μέρες του Πάσχα.
Γενικότερα, σε αυτό το νησιωτικό σύμπλεγμα των ελληνικών θαλασσών συνδυάζονται πολλά έθιμα: μπαρουτοπόλεμος στη Μήλο, βύθισμα του Επιταφίου στη θάλασσα στην Τήνο, κάψιμο του Ιούδα στη Μύκονο, χιλιάδες αναμμένα τενεκεδάκια στο χωριό Πύργος της Σαντορίνης και ένα σωρό άλλα. Δημιουργείται, με άλλα λόγια, ένα σκηνικό μαγικό!
Μιλώντας για παράδοξα, ιδιαιτερότητες και νησιά αξίζει οπωσδήποτε να αναφερθεί, για την περίπτωση που υπάρχει κάποιος που δεν έχει αυτή την πληροφορία, ότι ανατολικότερα, στα Δωδεκάνησα, στο νησί της Αποκάλυψης την Κυριακή του Πάσχα στο Μοναστήρι της Πάτμου γίνεται η δεύτερη Ανάσταση κατά την οποία το Αναστάσιμο Ευαγγέλιο διαβάζεται σε επτά γλώσσες παρακαλώ!
Ιόνιο τώρα, που ακούς Ιόνιο τέτοιες μέρες και το μυαλό σου δε γίνεται να μην πάει σε κλάσματα δευτερολέπτου στην πανέμορφη Κέρκυρα που αυτές τις μέρες γίνεται ακόμα πιο όμορφη, σαν λουλούδι –κόκκινο!
Οι κάτοικοι πετούν τεράστια κανάτια γεμάτα νερό –τους λεγόμενους μπότηδες- από τα μπαλκόνια που είναι στολισμένα και παντού γύρω σου βλέπεις κόκκινες κορδέλες ενώ παράλληλα ακούς βροντερούς κανονιοβολισμούς από το φρούριο, την ώρα που σκάνε στα πλακόστρωτα οι μπότηδες.
Τριγύρω παντού ήχεί μουσική, που ξεχύνεται από τα πνευστά 18 Φιλαρμονικών της πόλης και ασταμάτητα χειροκροτήματα και κραυγές χαράς. Πες μου τώρα εσύ που θα συναντήσεις συγκλονιστικότερη ατμόσφαιρα! Και όχι, τίποτα δεν τελειώνει εδώ! Γιατί τώρα πρέπει να προσθέσεις και τις καμπάνες της πόλης που μεταδίδουν το χαρμόσυνο μήνυμα μέχρι και στο μικρότερο χωριό. Α όχι!
Αυτό δε σημαίνει ότι δεν θα μιλήσουμε για τα λευκά περιστέρια της Ζακύνθου και τα «αντέτια» της –τα έθιμά της.
Όπως και στην Κέρκυρα, έχουμε κι εδώ πήλινα κανάτια που πέφτουν από τα μπαλκόνια και όπως είπαμε, περιστέρια! Πολλά λευκά περιστέρια.
Συνεχίζουμε το ταξίδι μας και περνάμε στην ηπειρωτική Ελλάδα. Ξεκινώντας λοιπόν από «ψηλά» και πηγαίνοντας προς τα «χαμηλά» πιάνουμε την Κεντρική Μακεδονία όπου οι κάτοικοι πραγματικά τα σπάνε! Αν δηλαδή πας για Πάσχα εκεί θα μάθεις τι πάει να πει «αυγομαχία» -ποντικακό έθιμο που συμβολίζει την Ανάσταση του Κυρίου και τη σύγκρουση του καλού με το κακό.
Προσοχή! Βασικός κανόνας είναι η χρησιμοποίηση μόνο αυγών κότας. Ξεχάστε δηλαδή τις φραγκόκοτες!
Τοπικό έθιμο της Πέλλας είναι επίσης το Σπάσιμο των Αυγών ενώ στην παραλία της Συκιάς στη Χαλκιδική διοργανώνονται την τρίτη μέρα του Πάσχα, μαντέψτε τι, Αλογοδρομίες! Τα είπαμε, ο λαός μας δεν ξεμένει ποτέ από φαντασία!
Σε Ανατολική και Δυτική Μακεδονία τώρα, δεν τα σπάνε, αλλά… το καίνε! Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, στη Νέα Πέραμο, κατά την περιφορά του Επιταφίου καίνε από ένα ομοίωμα του Ιούδα τη στιγμή του η πομπή του επιταφίου περνάει από τους δρόμους. Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα όμως συναντάμε κι εδώ τις «αυγομαχίες» και την ιδιόμορφη αυτή μάχη τσουγκρίσματος.
Σε όλη την Ήπειρο, αλλά και σε πολλά μέρη της Μακεδονίας, την Κυριακή του Πάσχα, κυρίως, αναβιώνει το έθιμο του Ζαφείρη –από τόπο σε τόπο, βέβαια, το όνομα ποικίλει. Αλλού το λένε Μαγιόπουλο, αλλού Φουσκοδέντρι. Αυτό είναι ένα παιδικό παιχνίδι στο οποίο ένα παιδί υποδύεται τον Ζαφείρη και παριστάνει το νεκρό ενώ τα άλλα μαζεύουν λουλούδια, χλόη και φύλλα και τον στολίζουν ενώ τον μοιρολογούν με καλάμια αντί για λαμπάδες.
Και έρχεται η ώρα που φωνάζουν «Σήκου Ζαφείρη, σήκου!» και ο «νεκρός» κάποια στιγμή ανασταίνεται και αρχίζει να κυνηγάει τα υπόλοιπα πιτσιρίκια. Αυτός που θα πιάσει ο Ζαφείρης, γίνεται την επόμενη χρονιά «νεκρός». Πάλι το καλύτερο παιχνίδι, τα παιδιά το παίζουν, να τα λέμε!
Κατεβαίνουμε και πιάνουμε Πελοπόννησο. Αερόστατα παντού στην Τσακωνιά που με το φαντασμαγορικό έθιμο εκτοξεύονται, με το αναστάσιμο φως. Εκατοντάδες πολύχρωμα αερόστατα από τον Τύρο και το Λεωνίδιο ταξιδεύουν πάνω από το Μυρτώο πέλαγος.
Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό θέαμα. Και από τους Τσάκωνες μπουρλοτιέρηδες περνάμε στους Καλαματιανούς και στο έθιμο του σαϊτοπόλεμου. Την παρατηρούμε όλοι την τάση προς τα άνω, ε;;; Και στην Καλαμάτα με τα «μπουλούκια» της, δηλαδή, το έθιμο του σαϊτοπόλεμου αναβιώνει και τόσο που το αναφέρουμε, ας αναφερθεί κάπου εδώ πως οι ρίζες του βρίσκονται στους απελευθερωτικούς αγώνες του 1821 και οι σαΐτες είναι κατασκευασμένες από χαρτονένιους σωλήνες γεμισμένους με μπαρούτι.
Αυτά και άλλα πολλά συμβαίνουν στην πανέμορφη χώρα μας, όπως η μάχη των ενοριών με ρουκέτες στο Βροντάδο της Χίου, αγώνας ανηφόρας από τους γηραιότερους στην Αράχωβα, κούνιες και στην Ίω, κάψιμο του Ιούδα και στη Μονεμβασιά, τουφέκια στη Σάμο και ομοβροντίες βεγγάλικών παντού! Το κατανυκτικό κλίμα δε λείπει από πουθενά και η φύση είναι στα καλύτερά της.
Όσο για τα ήθη κα τα έθιμα, ό,τι και να λέμε, αν μη τι άλλο, είναι σίγουρα καλό το ότι συνεχίζονται μέχρι και στις μέρες μας –όσο κι αν διαφωνούμε με κάποια, όσο κι αν δεν εγκρίνουμε τη βαθύτερη σημασία κάποιων άλλων.
Και κάπου εδώ, ολοκληρώσαμε το ταξίδι μας…
