Ως ψυχολόγος με εκπαίδευση στο Χάρβαρντ που εργάζεται με ζευγάρια, έχω δει τις σχέσεις να παίρνουν γρήγορα την κάτω βόλτα όταν ο ένας ή και οι δύο σύντροφοι μιλούν ο ένας στον άλλον με περιφρόνηση.
Η περιφρόνηση είναι επικίνδυνη, επειδή όχι μόνο επιτίθεται στον χαρακτήρα ενός ατόμου, αλλά υποθέτει μια θέση ανωτερότητας απέναντί του.
Όταν επικοινωνούμε με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να φερόμαστε στους άλλους με ασέβεια, να τους κοροϊδεύουμε με σαρκασμό, να τους γελοιοποιούμε ή να χρησιμοποιούμε απορριπτική γλώσσα του σώματος, όπως το κλείσιμο των ματιών ή το χλευασμό.
Τοξικές φράσεις που μπορούν να καταστρέψουν σιγά σιγά τη σχέση σας
Αν παρατηρήσετε κάποια από αυτές τις φράσεις να προέρχεται από εσάς ή τον σύντροφό σας, η σχέση σας έχει πρόβλημα:
1. «Δεν σου αξίζω».
Η γλώσσα που αντανακλά περιφρόνηση επικοινωνεί στο σύντροφό σας ότι πιστεύετε ότι είναι λιγότερο από εσάς, γεγονός που μπορεί να βλάψει την αυτοεκτίμησή του.
Για παράδειγμα: «Είσαι τυχερός που σε ανέχομαι καν».
Τι να πείτε αντ’ αυτού: «Δυσκολεύομαι να μας δω ως συνεργάτες αυτή τη στιγμή» ή «Σε θεωρώ λιγότερο πολύτιμο από μένα και πρέπει να δουλέψω πάνω σε αυτό». Δηλώστε πώς αισθάνεστε με ήρεμο και ειλικρινή τρόπο.
2. «Σταμάτα να ρωτάς αν είμαι καλά. Όλα είναι μια χαρά». (Όταν δεν είναι.)
Η παθητική-επιθετική γλώσσα εμποδίζει τους συντρόφους να μιλήσουν για τα προβλήματά τους με άμεσο και ανοιχτό τρόπο. Αυτό δυσκολεύει την επίλυση των συγκρούσεων και μπορεί να κάνει και τα δύο μέρη να νιώθουν ανασφάλεια.
Τι να πείτε αντ’ αυτού: «Είμαι πραγματικά αναστατωμένη, αλλά δεν είμαι έτοιμη να μιλήσω γι’ αυτό ακόμα». Αντί να αγνοείτε τα προβλήματά σας, αφιερώστε λίγο χρόνο για να τα αντιμετωπίσετε και να τα σκεφτείτε.
3. «Είσαι αξιολύπητος».
Οι χαρακτηρισμοί απλοποιούν ένα άτομο σε ένα αρνητικό χαρακτηριστικό αντί να εκτιμήσουν την πολυπλοκότητα αυτού που είναι: ένα άτομο με πλήθος χαρακτηριστικών, μερικά από τα οποία μπορεί να μη μας αρέσουν.
Τι να πείτε αντ’ αυτού: «Δεν μου αρέσει ο τρόπος με τον οποίο χειρίστηκες αυτή την κατάσταση». Εκφράστε τι έκανε και δεν σας άρεσε και γιατί σας ενόχλησε.
4. «Σε μισώ».
Η γλώσσα που αντικατοπτρίζει το πώς αισθάνεστε σε μια θερμή, συναισθηματική στιγμή, αλλά δεν είναι αντιπροσωπευτική του πώς αισθάνεστε στη μεγάλη εικόνα, είναι επιζήμια.
Γενικεύει υπερβολικά τα στιγμιαία συναισθήματα και δημιουργεί ανασφάλεια ακόμη και στις καλές στιγμές. Ο σύντροφός σας μπορεί να σκεφτεί: «Με αγαπούν πραγματικά αυτή τη στιγμή, αν είπαν “σε μισώ” την περασμένη εβδομάδα;».
Τι να πείτε αντ’ αυτού: «Μου είναι δύσκολο να είμαι κοντά σου αυτή τη στιγμή». Πάρτε ένα λεπτό για να ηρεμήσετε πριν πείτε κάτι αναληθές, ακόμα κι αν το νιώθετε αληθινό εκείνη τη στιγμή.
5. «Είσαι κακός γονιός».
Οι σύντροφοι γνωρίζουν ο ένας τις ανασφάλειες του άλλου. Η γλώσσα που εκμεταλλεύεται αυτά τα τρωτά σημεία δεν είναι απλώς οδυνηρή – υπονομεύει την εμπιστοσύνη παίρνοντας την αδυναμία κάποιου και χρησιμοποιώντας την για να φανείτε εσείς ο καλύτερος άνθρωπος.
Αν δυσκολεύεστε να πειθαρχήσετε το παιδί σας, για παράδειγμα, ο σύντροφός σας μπορεί να πει: «Τον κακομαθαίνεις πάρα πολύ, και αυτό συμβαίνει επειδή και η μητέρα σου σε κακομαθαίνει».
Τι να πείτε αντ’ αυτού: «Νομίζω ότι αυτή η κατάσταση πυροδοτεί ζητήματα από το παρελθόν σας. Πώς μπορούμε να τα επεξεργαστούμε μαζί;» Αναγνωρίστε με σεβασμό τους τομείς ευαισθησίας και επικοινωνήστε με τρόπο που να μην μοιάζει με επίθεση στον χαρακτήρα τους.
6. «Γίνεσαι τρελή».
Η γλώσσα που χειραγωγεί ή διαστρεβλώνει την πραγματικότητα με σκοπό να κάνει τον σύντροφό σας να αμφιβάλλει για τον εαυτό του ονομάζεται «gaslighting» και υπονομεύει την αντίληψή του για την πραγματικότητα.
ΔΙάβασε: Ghostlighting: Η χειρότερη συμπεριφορά στις σχέσεις. Ό,τι πιο τοξικό
Για παράδειγμα, σε μια αμυντική στιγμή, μπορεί να πείτε: «Παραληρείς. Αυτό το πρόβλημα είναι όλο στο μυαλό σου».
Τι να πείτε αντ’ αυτού: «Νομίζω ότι η αντίδρασή σας σε αυτή την κατάσταση την κάνει χειρότερη». Εκφράστε αυτό που δεν σας αρέσει στις ενέργειες του συντρόφου σας με εποικοδομητικό τρόπο, αντί να προσπαθήσετε να τον χειραγωγήσετε ώστε να συμπεριφερθεί με τον τρόπο που θέλετε.
7. «Είσαι τόσο απαιτητικός».
Όταν χρησιμοποιείτε γλώσσα που λέει ότι ο σύντροφός σας είναι ενοχλητικός, ασφυκτικός ή γενικά σας ενοχλεί, υποδηλώνει ότι οι ανάγκες του δεν έχουν σημασία.
Τι να πείτε αντ’ αυτού: «Ακούω ότι θέλεις την προσοχή μου, αλλά νιώθω ότι ασφυκτιώ και χρειάζομαι λίγο χώρο».
8. «Το έχω ξεπεράσει αυτό».
Η γλώσσα που απειλεί με το τέλος της σχέσης σας – όπως «φεύγω», «τελείωσα» ή «θέλω να χωρίσουμε» – δημιουργεί αστάθεια και ανασφάλεια.
Ο σύντροφός σας μπορεί να δυσκολευτεί να σας εμπιστευτεί, αν νιώθετε ότι αποτελείτε κίνδυνο φυγής, γεγονός που περιορίζει την οικειότητα.
Τι να πείτε αντ’ αυτού: «Είμαι πραγματικά αναστατωμένη αυτή τη στιγμή και πρέπει να ξεκουραστώ λίγο» ή «Πρέπει να κάνουμε μια σοβαρή συζήτηση για τη σχέση μας». Σε γενικές γραμμές, θέλετε να απειλείτε ότι θα φύγετε μόνο όταν το εννοείτε και έχετε την πρόθεση να το ακολουθήσετε.
Πώς επικοινωνούν τα υγιή ζευγάρια
Η επικοινωνία είναι μια δεξιότητα που απαιτεί εξάσκηση και σκόπιμη προσπάθεια. Ακολουθούν τρία πράγματα που κάνουν οι άνθρωποι σε υγιείς σχέσεις:
- Χρησιμοποιούν δηλώσεις με το «εγώ»: Μιλήστε από την εμπειρία σας. Αντί να εστιάζετε στον σύντροφό σας και να επισημαίνετε τα λάθη ή τις αδυναμίες του, μιλήστε για τα συναισθήματα, τις αντιλήψεις και τις παρατηρήσεις σας.
- Πείτε «ευχαριστώ»: Επικοινωνήστε όσο το δυνατόν συχνότερα πράγματα που σας αρέσουν και εκτιμάτε στο σύντροφό σας – αυτό συμβάλλει πολύ στο να νιώθετε συνδεδεμένοι.
- Αναλάβετε την ευθύνη: Ζητήστε συγγνώμη για το ρόλο σας στη δυσλειτουργία της σχέσης και προσπαθήστε να είστε ο καλύτερος εαυτός σας.