Η Μαριάννα Τόλη είναι μία σπουδαία καλλιτέχνης με αγάπη για τον πολιτισμό. Στην Ελλάδα ακολούθησε κλασικό τραγούδι και τέλειωσε τη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Έχει πάρει μέρος σε πολλά μιούζικαλ, όπως στα «Άννυ», «Ίρμα» και «Σικάγο». Με αφορμή τη παιδική παράσταση «Παπλωματού» που σκηνοθετεί στο Νέο Θέατρο Βασιλάκου, μας μίλησε για το πως το θέατρο και γενικά η τέχνη επιδρά στην ψυχή των παιδιών. Δεδομένου ότι η συγκεκριμένη επιλέγει πάντα για θέμα της έργα που μιλούν για την αλληλεγγύη και την αγάπη.
Από τον Άγγελο Γεραιουδάκη
Η «Παπλωματού» για δεύτερη χρονιά στο Νέο Θέατρο Βασιλάκου. Τι σας συγκίνησε και επιλέξατε αυτό το έργο;
Πραγματεύεται την ανθρωπιά, την αλληλεγγύη, την έλλειψη απληστίας και τη θυσία προς όσους έχουν ανάγκη. Η Παπλωματού είναι μια μητέρα γεμάτη καλοσύνη μα που ξέρει με αυστηρότητα να εκπαιδεύει εκείνους που θεωρούν τη ζωή κτήμα τους που έχουν ως χαρακτηριστικό τους την αλαζονεία και κυρίως ξέρει να καταλύει με τη σοφία της εκείνα τα πολιτικά συστήματα που κλείνουν τα μάτια στην αλήθεια.
Μία ιστορία που υπερασπίζεται αξίες, που στις μέρες μας σπανίζουν…
Θεωρούμε το προνόμιο της ζωής που ζούμε δεδομένο και γκρινιάζουμε ολημερίς για τα μικροπράγματα η και για τα μεγάλα πράγματα που αφορούν μόνο εμάς και τους πιο κοντινούς μας. Αγνοούμε συστηματικά τον ευρύτερο κόσμο και όσους έχουν την ανάγκη μας. Μόνο τα ΔΙΚΑ μας, μας απασχολούν. Οι αξίες μας είναι το ΕΓΩ μας. Τα υπόλοιπα σπανίζουν.
Τι σας ώθησε ν’ αφιερωθείτε στο παιδικό θέατρο; Τι «κερδίσατε» εσείς από την ενασχόληση με τα παιδιά;
Λίγο είναι να δημιουργείς για μια καινούργια γενιά και να συναναστρέφεσαι αγνά και αθώα πλάσματα; Αυτό είναι το δώρο μου και η προστασία μου.
Ποια συναισθήματα, εικόνες, εντυπώσεις προσπαθείτε εσείς να γεννάτε στους μικρούς σας θεατές μετά το κλείσιμο της αυλαίας;
Το θέμα είναι τι γίνεται πριν ανοίξει η αυλαία. Ένας μικρός θεατής κάποτε είπε: «Πριν ανοίξει η αυλαία μέσα στο σκοτάδι ονειρεύομαι μία αγάπη που θα έρθει να με συναντήσει». Ό ρόλος μου μετά το κλείσιμο της αυλαίας είναι να μην έχω προδώσει μία τέτοια ελπίδα.
Τα μηνύματα στο παιδικό θέατρο, νομίζετε ότι περνούν στα παιδιά άμεσα, ή ως εικόνες τις οποίες «αποθηκεύουν» μέσα τους;
Αν αγαπήσουν αυτό που βλέπουν με την καρδιά τους θα φτάσουν και τα μηνύματα στην καρδιά τους, αργά η γρήγορα. Αν αυτό το θέαμα, το παραμύθι, η ότι άλλο θέλουμε να προσφέρουμε, παρουσιαστεί με ευλάβεια και αλήθεια από τον δημιουργό τότε έτσι θα αποθηκευθεί, όπως πολύ σωστά λέτε, και στην ψυχή του μικρού θεατή.
Πόσο σημαντικές είναι για τα παιδιά, οι ιστορίες για ήρωες; Πρέπει να έχουν ήρωες τα παιδιά;
Κάποτε μου γεννήθηκε η απορία γιατί να έχουν κακούς τα παραμύθια. Γιατί να εκτίθεται η παιδική τρυφερή ψυχή στο κακό. Η απάντηση ήταν: «Για να μπορεί έτσι πιο εύκολα να ταυτίζεται με το καλό». Ίσως να προσθέσω εδώ πως το καλό και το κακό ενυπάρχουν μέσα μας και κάποια στιγμή μετά από πολλούς αγώνες και μπερδέματα αποφασίζουμε τι από τα δύο διαλέγουμε ή τι από τα δύο θα υπερισχύσει. Χωρίς την ύπαρξη των καλών ηρώων και των κακών ηρώων ίσως να μη μπορούσαμε τόσο εύκολα να κάνουμε την επιλογή μας. Κι αν υπήρχαν μόνο καλοί ήρωες να νομίζαμε πως θα περιδιαβούμε αυτή τη ζωή ως υπέρ-ήρωες χωρίς καμία αντίσταση από πουθενά. Και μετά η αλήθεια της ζωής θα μας διέλυε γιατί θα ήταν πλέον αργά.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε πληθώρα παιδικών θεατρικών παραστάσεων. Ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος;
Είμαι λίγο τυφλή και κουφή σε ότι έχει σχέση με ανταγωνισμό. Πρέπει να είμαι συνεπής με το είναι μου και οι υπόλοιποι δημιουργοί με το δικό τους. Αλλά την ψυχή του παιδιού ας μη την κοροϊδεύουμε. Μόνο αυτό με νοιάζει.
Έχει ανέβει ο πήχης της ποιότητας στο παιδικό θέατρο;
Από υπερθέαμα σίγουρα ναι. Από ουσιαστική ποιότητα έτσι όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι ίσως όχι όσο θα ήθελα. Αλλά αυτό είναι ένα λεπτό θέμα.
Ποιες είναι οι προκλήσεις που έχει το θέατρο για παιδιά;
Δε ξέρω τι αντιμετωπίζουν οι υπόλοιποι δημιουργοί. Το πιο σημαντικό είναι να μπορείς να καθηλώσεις τους μικρούς θεατές τόσο ώστε να παρακολουθούν σχεδόν με ανοιχτό το στόμα μαγεμένοι χωρίς να μιλάνε και χωρίς να κοιτάζουν τα κινητά τους.
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα σκοτώνει τη δημιουργικότητα;
Αυτό είναι ένα τεράστιο θέμα στις μέρες μας. Τα παιδιά δεν είναι όπως οι παλιές γενιές που δεν είχαν τις τηλεοράσεις και κινητά για να πνίγουν την πλήξη τους. Αναγκαζόταν να κάνουν δημιουργικά πράγματα για να υπάρξουν. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν αναγνωρίζει τις προκλήσεις της σημερινής εποχής έχει δώσει απέραντα δικαιώματα σε παιδιά που δεν είναι ώριμα για τέτοιες ελευθερίες και η δημιουργικότητα περιορίζεται σε κάποιους γονείς που αγωνιούν γιατί ξέρουν πόσο σημαντικό είναι το παιδί τους να είναι δημιουργικό. Το σύστημα μας έχει να αναμετρηθεί με τόσους άλλους δαίμονες που η δημιουργικότητα σχεδόν δεν το αφορά.
Πως μπορούμε να καλλιεργήσουμε τη δημιουργικότητα των παιδιών;
Να μη του τα δίνουμε όλα στο πιάτο. Να μην έχουμε εκ των προτέρων ελπίδες για τα πράγματα που ενδιαφέρουν εμάς και να παρακολουθούμε τα παιδιά μας σχεδόν από μία χαραμάδα μέσα στη σιωπή καθώς τα ίδια κατασκευάζουν και καταστρέφουν τους κόσμους τους μέχρι να βρούνε αυτό που είναι η πραγματική τους κλήση.
Συχνά βλέπουμε μικρά παιδιά να πρωταγωνιστούν σε παραστάσεις και τηλεοπτικές σειρές. Κατά πόσο υπάρχει ο κίνδυνος να «καβαλήσουν καλάμι» τόσο τα ίδια, όσο και οι γονείς τους; Τι θα τους συμβουλεύατε για να τους προστατεύσετε;
Σε τρυφερή ηλικία η δημοσιότητα είναι περιττή. Όταν ένα παιδί είναι οπωσδήποτε ταλαντούχο ωθείται από μόνο του να πραγματοποιήσει το σκοπό του. Αν οι γονείς δεν έχουν τη γνώση να αποτρέψουν ένα ατάλαντο παιδί από όλη αυτή την διαδικασία γιατί θέλουν οι ίδιοι να μπουν στα φώτα της δημοσιότητας κάνουν έγκλημα. Και έγκλημα κάνουν και οι παραγωγοί εκπομπών που δέχονται τέτοια παιδιά αλλά και τέτοιους γονείς. Το παιχνίδι της δόξας διαφθείρει. Μόνο τα παιδιά θαύματα ίσως θα μπορούσαν να εξαιρεθούν από αυτό τον κανόνα αλλά και αυτό είναι αμφίβολο.
Έχετε δηλώσει πως θα θέλατε η καρδιά σας να είναι πάντα παιδική. Θεωρείτε πως αν όλοι μας επιδιώξουμε κάτι τέτοιο, θα καταφέρουμε να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι;
Αν κοιτάξουμε στα μάτια ένα παιδί την ώρα που βγαίνει από μία παράσταση έχοντας μετουσιώσει αυτή την αγάπη, την ελπίδα, την φροντίδα που έχει πάρει σε κάτι ανώτερο, που ούτε το ίδιο ξέρει ακριβώς τι είναι, ίσως καταλάβουμε πως και εμείς οι μεγάλοι είμαστε ευλογημένοι που για μία και μόνο στιγμή ταυτιστήκαμε με αυτή τη παιδικότητα και που η μνημοσύνη μας λειτούργησε μεταφέροντας μας πίσω στο χρόνο, σε ένα χώρο που ακόμα ήταν άθικτος από τραύματα, πονηριές, και καταπατήσεις της προσωπικότητας μας από το περιβάλλον. Τότε που είμαστε ακόμα το ζυμάρι του καλού και του αληθινού. Τότε που είμαστε ακόμα οι μικροί Άνθρωποι με κεφαλαίο Α. Αν ζούσαμε πιο συχνά τέτοιες στιγμές δε θα ξεχνούσαμε τόσο εύκολα την ανθρωπιά μας.
