Το 2024 θα μείνει στην ιστορία ως ένα έτος με ακραία καιρικά φαινόμενα που δοκίμασαν σκληρά την Ευρώπη. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του προγράμματος Copernicus, σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό, η ευρωπαϊκή ήπειρος βρέθηκε αντιμέτωπη με τις πιο εκτεταμένες πλημμύρες των τελευταίων δέκα ετών, ενώ ταυτόχρονα καταγράφηκαν θερμοκρασίες ρεκόρ, καθιστώντας το 2024 τη θερμότερη χρονιά στην ιστορία της Γηραιάς Ηπείρου.
Σοκαριστικά στατιστικά: απώλειες, ζημιές και επιπτώσεις
- 335 νεκροί και πάνω από 410.000 πληγέντες ήταν ο απολογισμός των πλημμυρών.
- Οι υλικές ζημιές ξεπέρασαν τα 18 δισ. δολάρια.
- Το 30% των ποταμών ξεχείλισε, κυρίως σε Δυτική και Κεντρική Ευρώπη.
- Η χρονιά καταγράφηκε ως η δέκατη πιο υγρή από το 1950, όταν ξεκίνησαν οι σχετικές μετρήσεις.
Μήνας με τον μήνα: πλημμύρες χωρίς τέλος
Η Ευρώπη το 2024 είδε σχεδόν κάθε μήνα ακραία φαινόμενα:
- Ιανουάριος: έντονες βροχοπτώσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο
- Φεβρουάριος: πλημμύρες στη βόρεια Ισπανία
- Μάρτιος και Μάιος: ισχυρές βροχές στη βόρεια Γαλλία
- Ιούνιος: καταστροφές σε Γερμανία και Ελβετία
Η καταιγίδα Μπόρις, τον Σεπτέμβριο, «έπνιξε» μέσα σε πέντε ημέρες οκτώ χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης με ποσότητα βροχής που συνήθως πέφτει σε τρεις μήνες. Τον Οκτώβριο, καταρρακτώδεις βροχές στην Ισπανία προκάλεσαν 232 θανάτους και τεράστιες καταστροφές στη Βαλένθια.
Καύσωνας-μαραθώνιος στη νοτιοανατολική Ευρώπη
Την ώρα που η Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη βυθιζόταν στις πλημμύρες, η Νοτιοανατολική Ευρώπη βίωνε τον μεγαλύτερο σε διάρκεια καύσωνα που έχει καταγραφεί ποτέ: 13 συνεχόμενες ημέρες καύσωνα που επιδείνωσαν το θερμικό στρες στους πολίτες και προκάλεσαν ανησυχία για τη δημόσια υγεία.
Παράλληλα, οι παγετώνες της Σουηδίας συρρικνώθηκαν με πρωτοφανείς ρυθμούς, επιβεβαιώνοντας τις ανησυχίες των επιστημόνων για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της υπερθέρμανσης.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Οι επιστήμονες εξηγούν
Η Σαμάνθα Μπέρτζες από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετεωρολογικών Προβλέψεων εξήγησε πως τα φαινόμενα αυτά δεν οφείλονται αποκλειστικά στην κλιματική αλλαγή, αλλά στην αλληλεπίδραση διαφόρων συστημάτων πίεσης. Ωστόσο, η υψηλότερη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας, που συγκρατεί περισσότερη υγρασία, εντείνει τη σφοδρότητα των καταιγίδων και των πλημμυρών.
Η Σελέστ Σάουλο του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού προειδοποίησε:
«Κάθε επιπλέον δέκατο του βαθμού αυξάνει τον κίνδυνο για τις ζωές, τις οικονομίες και το περιβάλλον μας».
Η Ευρώπη θερμαίνεται πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο πλανήτη
Σύμφωνα με τη Φλοράνς Ραμπιέ του ECMWF:
- Από τη δεκαετία του 1980, η θερμοκρασία στην Ευρώπη αυξάνεται με ρυθμό διπλάσιο από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
- Η ήπειρος έχει αναχθεί σε ένα από τα πιο «καυτά σημεία» της κλιματικής αλλαγής.
Η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) είχε προειδοποιήσει πως η Ευρώπη θα είναι μια από τις περιοχές που θα πληγούν περισσότερο από τις συνέπειες της υπερθέρμανσης – κάτι που πλέον δεν αποτελεί θεωρία, αλλά πραγματικότητα.
Μισές πόλεις προετοιμασμένες, ο χρόνος πιέζει
Ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι μόλις το 50% των ευρωπαϊκών πόλεων έχουν καταρτίσει σχέδια προσαρμογής για καύσωνες και πλημμύρες. Αν και πρόκειται για βελτίωση σε σχέση με το 18% του 2018, παραμένει εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό ενόψει της επιδείνωσης των φαινομένων.
Ο επιστημονικός συντονιστής της ΕΕ, Άντριου Φερόν, προειδοποίησε:
«Η σοβαρότητα του κινδύνου ενδέχεται να φτάσει σε καταστροφικά επίπεδα ως τα μέσα ή το τέλος του αιώνα. Η ανάγκη για δράση είναι πλέον επείγουσα».
Το 2024 ήταν απλώς το προειδοποιητικό καμπανάκι;
Η χρονιά αυτή απέδειξε με τον πιο οδυνηρό τρόπο ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης δεν ανήκουν στο μέλλον, αλλά στο παρόν. Ο συνδυασμός των υπερβολικά υγρών και ταυτόχρονα ξηρών και θερμών φαινομένων δείχνει την αστάθεια του νέου κλιματικού τοπίου που διαμορφώνεται στην Ευρώπη.
Το ερώτημα που μένει είναι: Θα δράσουμε αρκετά γρήγορα για να προστατευτούμε;